Energietransitie en de Omgevingswet

Visie, programma en plan

Met de kerninstrumenten van de Omgevingswet borgen gemeenten hun visie op de energietransitie (in de omgevingsvisie), de uitvoering ervan (in een omgevingsprogramma) én de juridisch bindende regels voor burgers en bedrijven (in het omgevingsplan).

Regionale energiestrategieën (RES'EN)

De RES’en geven inzicht in de huidige energieopgave, die van 2030 en ze bieden een doorkijk naar 2050. Daarnaast geven ze aan waar en hoeveel duurzame energie er kan worden opgewekt, hoe de warmtevoorziening in de gebouwde omgeving eruit gaat zien en wat dat betekent voor de energie-infrastructuur in 2030.

Omgevingsvisies

De concrete locaties voor de opwek van duurzame energie zijn met de totstandkoming van de RES nog niet geborgd in omgevingsbeleid. De omgevingsvisies zijn hét instrument om de doelen per gemeente vast te leggen en locaties voor de opwek van duurzame energie aan te geven. In lijn met de kerngedachte van de Omgevingswet bij uitstek in samenhang met andere opgaven, zoals klimaatadaptatie, de mobiliteitstransitie en de omslag naar kringlooplandbouw. Vanwege het integrale karakter van de omgevingsvisie komen tegenstrijdige ruimteclaims op tafel maar ontstaan ook kansrijke verbindingen.

Programma's

In programma's wordt uitgewerkt hoe de doelen uit de omgevingsvisie worden bereikt. Enerzijds, door een juridische doorvertaling in het omgevingsplan (zie onderstaand). Anderzijds, door andere ook niet ruimtelijke middelen, zoals ondersteuning van bottom-up initiatieven of inspanningen van gemeenten. Binnen een omgevingsprogramma kan ook worden gewerkt aan concrete maatregelen, zoals de aanleg van een warmtenet.

Omgevingsplannen

In het omgevingsplan wordt de functie van bijvoorbeeld energielandschap ook juridisch aan een bepaalde locatie toegedeeld, met bijbehorende regels. Het omgevingsplan kan ook regels bevatten over zaken als de exploitatie van een windmolen en veiligheidsregels voor stikstof. Daarnaast kunnen via het omgevingsplan maatwerkregels worden opgenomen voor bijvoorbeeld energie-prestatie-eisen.

De Omgevingswet als schakel in de energietransitie

Zo is de implementatie van de Omgevingswet geen doel op zich, maar een must voor de energietransitie én de andere complexe opgaven van vandaag en morgen. Door deze opgaven in samenhang te bezien, ontstaat de juiste balans tussen het beschermen en benutten van de fysieke leefomgeving. Het ontwikkelen van een RES is stap één, de borging ervan in de kerninstrumenten van de Omgevingswet moet daar snel op volgen!